donderdag, oktober 18, 2018

Obrigado!

Uit De Telegraaf.
------------------------------------------------------------------------------------
Brazilië kiest over tien dagen een nieuwe president. Journalisten van over de hele wereld vliegen in voor de verwachte zege van Jair Bolsonaro ofwel ‘de Trump van de tropen’.

Ik vind het zelf altijd lastig om de schimmige Braziliaanse politiek aan buitenlanders uit te leggen. Het gebruik van etiketjes als ‘links’ en ‘rechts’ is problematisch in een land waar ideologie vaak net zo inwisselbaar is als ondergoed.

Cynisch gezegd staan (bijna) alle politici hier aan dezelfde kant: hún kant. Hoewel de ambtelijke elite in Brasília de mond vol heeft van de zeer egalitaire Braziliaanse grondwet, is ze juist de aanjager van de gigantische ongelijkheid in het Zuid-Amerikaanse land. Of er nou links- of rechtsom wordt geregeerd, de aan zichzelf toegekende privileges blijken keer op keer heilig.

In 2013 gaf de kortstondige ‘Braziliaanse lente’ al aan dat de bevolking de buik vol heeft van de hoofdstedelijke aristocratie. De volkswoede werd sindsdien aangewakkerd door het grootste corruptieschandaal ooit in de Braziliaanse politiek. Allemaal koren op de molen van Bolsonaro, die zich handig voordoet als het buitenbeentje dat het systeem zal schoonvegen.

In de aanloop naar de beslissende verkiezingsronde tonen internationale media vooral aandacht voor de malle uitspraken over minderheden van de ‘extreemrechtse’ oud-legerkapitein. Zijn aanhang neemt die niet al te serieus.

Meer waarde hecht men aan Bolsonaro’s slogan ‘Meer Brazilië, minder Brasília’. Zijn beoogde economieminister Paulo Guedes, een ultraliberaal van de Chicago-school, zou de vrije hand krijgen voor een vérgaande versobering van de federale overheid.

Er komt dus een spannende tijd aan voor 's werelds op drie na grootste democratie. Ik zal die niet van dichtbij meemaken, want ik heb besloten om binnenkort naar Nederland terug te gaan. Obrigado por tudo, Brasil!

vrijdag, mei 18, 2018

Trumpão

Column uit De Telegraaf van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------------
Het is op zondagen een feest om rond te hangen op de Avenida Paulista, een dan autovrije boulevard vol geurige eetstandjes en straatmuzikanten. Op een terras waar het lekkerste broodje van São Paulo wordt geserveerd, hengelt een aanhanger van ’de Braziliaanse Trump’ naar een praatje over de presidentsverkiezingen die in oktober worden gehouden in het Zuid-Amerikaanse land.

Een buitenkansje, want in mijn kennissenkring ontmoet ik zelden iemand die deze Jair Bolsonaro verdedigt. Toch gaat de conservatieve kandidaat aan kop in de peilingen sinds oud-president Lula definitief uit de race lijkt door een gevangenisstraf wegens corruptie.

Mijn amigo op het terras hoort bij de groep waaronder Bolsonaro het meest populair is: blanke jongemannen die hun middelbare school hebben afgemaakt. De blonde student ziet geen probleem in de vele omstreden uitspraken van de oud-legerkapitein.

Brazilianen houden volgens Bolsonaro niet van homo’s, indianen zouden ’stinken’ en een ’oerlelijk’ vrouwelijk Kamerlid ’verdiende’ het niet om te worden verkracht. „Soms overdrijft hij een beetje”, zo krijg ik uitgelegd. „Net als Trump. Waar het om gaat, is dat alleen Bolsonaro Brazilië weer veilig kan maken.”

Nu het ergste van de economische crisis voorbij lijkt, is de criminaliteit de grootste zorg van de kiezers. Bolsonaro wil het absurde stedelijke geweld (zestigduizend moorden per jaar!) met geweld bestrijden. Zo moet de politie meer ’bandieten’ vermoorden.

Door wapenbezit grotendeels vrij te geven, kunnen ’goede burgers’ daarbij een handje helpen. „Dan bedenken boeven zich wel twee keer voor ze wat uithalen. Want anders is het bam, bam, bam”, lacht de student terwijl hij een denkbeeldige trekker overhaalt.

Als ik weinig enthousiast reageer, bekoelt de sfeer op het terras. „Ach, jullie journalisten begrepen ook niets van de opkomst van Trump. Je merkt het wel in oktober.”

dinsdag, april 03, 2018

Column Piripkura

Uit De Telegraaf van vandaag.
----------------------------------------------------------------------------------
De broers Pakyi en Tamandua zijn amper anderhalve meter lang. Toch kun je na het zien van het ontroerende Piripkura - afgelopen week vertoond op het Movies that Matter Festival in Den Haag - alleen maar opkijken tegen beide Braziliaanse indianen.

Ze zijn de laatste twee mannen van de vrijwel uitgeroeide Piripkurastam. Toen ik tien jaar geleden hun leefgebied aan de zuidrand van de Amazone bezocht, gaf ik weinig voor hun overlevingskansen. Het nomadisch levende duo was vogelvrij verklaard door de houtkapmaffia hier in het wilde noordwesten van de deelstaat Mato Grosso. Hun sporen werden gewist om te voorkomen dat een grote lap regenwoud in een reservaat zou veranderen.

Piripkura volgt een eenzame indianenbeschermer die een stokje probeert te steken voor de dreigende genocide. De Braziliaan struint de Amazone af naar een levensteken van de Piripkura (Vlinders). “Het zijn de ninja’s van het bos”, zegt hij over de ongrijpbare stam die al op de vlucht leeft sinds het eerste contact met blanken in de jaren tachtig.

Wonderwel komt het in 2016 toch tot een ontmoeting voor de camera. Het zijn de spiernaakte broers zelf die hun dolende beschermheer opzoeken. Of hij wellicht een vuurtje heeft? Via gebarentaal en een tolk van een verwante stam wordt duidelijk dat hun fakkel is gedoofd – hun grootste bezit samen met een machete.

Pakyi en Tamandua blijken goedlachs gezelschap ondanks hun opgejaagde bestaan. Als ze na een medische test weer vrolijk in het bos verdwijnen, kijkt de indianenbeschermer geëmotioneerd toe. Hoe lang kunnen de Piripkura nog verstoppertje spelen voor gewapende houthakkers en goudzoekers? Door bezuinigingen is het Braziliaanse Agentschap voor Indianenzaken (Funai) afgelopen twee jaar nóg tandelozer geworden. De afbakening van tientallen reservaten ligt stil.

Goede kans dus dat dit de laatste beelden zijn geweest van beide bosninja’s.

vrijdag, maart 02, 2018

Bijna elk uur een moord: leger moet Rio van anarchie redden

Uit De Telegraaf.
------------------------------------------------------------------------------------
Een omstreden ‘militaire interventie’ in Rio verdeelt Brazilië tot op het bot. Voor het eerst sinds de dictatuurtijd (1964-1985) zwaait het leger komende tien maanden de scepter over de falende politie van de geplaagde strandmetropool. Terwijl linkse intellectuelen reppen van een ‘coup’ vindt rechts de ingreep niet ver genoeg gaan.

Anderhalf jaar na de betrekkelijk vredig verlopen Zomerspelen heerst anarchie in grote delen van de zogenaamde Cidade Maravilhosa (Geweldige Stad). Er wordt bijna elk uur een moord gepleegd. De kans op een roofoverval is zo groot dat truckers liefst met een wijde boog om Rio heen rijden. Postbodes voelen zich zo onveilig dat de lokale bezorging vanaf volgende week 75 eurocent duurder is dan elders.

Na onlusten tijdens het recente carnaval gaf Rio’s gouverneur toe dat het geweld hem boven het hoofd groeit. Op zich gebeurt het wel vaker dat het leger dan te hulp schiet. Maar waar gewoonlijk alleen ondersteuning wordt geboden, krijgt een generaal nu carte blanche om de regionale politie, brandweer en gevangenissen schoon te vegen. “Rio is bijna geheel in de greep van de georganiseerde misdaad”, verdedigde de Braziliaanse president Temer zijn ingrijpende bevel.

Terwijl legerhelikopters al dreigend rondcirkelen boven enkele door drugsbendes gecontroleerde sloppenheuvels, is er bij de beroemde stranden van Copacabana en Ipanema nog niets te merken. “Je ziet hier geen extra militairen op straat”, vertelt Jan Willem Zeldenrust, een lokale Nederlandse ondernemer die fietstochten organiseert vanuit Rio’s toeristische zuidzone. “Het grote probleem zit in het arme noorden en westen van de stad.”

Hoewel de meeste locals blij zijn met de intervenção ­– het relatief onkreukbare leger staat hoger aangeschreven dan de corrupte politie en politiek - had menigeen liever gezien dat Rio’s complete overheidsapparaat onder curatele was gesteld. Het grootschalige geplunder van Temers middenpartij PMDB – sinds vijftien jaar aan de macht in Rio – is immers niet los te zien van de veiligheidscrisis. Er is mede daardoor geen geld om agenten van genoeg salaris, munitie en benzine te voorzien.

“Zonder politieke macht lost de ingreep niets op”, morde ’s lands hoogste generaal Hamilton Mourão deze week bij zijn afscheid. “De georganiseerde misdaad valt in Rio aan van twee kanten – via bandieten én witteboordencriminelen”, zo gaf de topmilitair de PMDB een steek onder water.

Temers presidentiële bevel is volgens analisten bedoeld om de rechtse oud-legerkapitein Jair Bolsonaro wind uit de zeilen te nemen voor de presidentsverkiezingen in oktober. Deze law and order predikende kandidaat gooit hoge ogen in de peilingen. Veiligheid staat bovenaan de verkiezingsagenda want in sommige andere Braziliaanse steden is de situatie nóg kritieker. Alleen in Rio wordt de ‘nucleaire optie’ echter toegepast, verzekerde minister Raul Jungmann van Openbare Orde. Als ansichtkaart van Brazilië is dat de plek waar een succesvolle operatie het meeste politiek gewin zou opleveren.

Linkse partijen hekelen de ‘gevaarlijke verkiezingsstunt’ van Temer. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat de overwegend donkere sloppenbevolking de dupe wordt van het verwachte legeroffensief.

woensdag, februari 14, 2018

Update Braziliaanse biermarkt

Uit Elsevier.
----------------------------------------------------------------------------------
Heineken rukt op in ’s werelds derde biermarkt Brazilië. Eindelijk serieuze concurrentie voor het dominante Ambev, klinkt het onder consumenten.

De door Braziliaanse durfkapitalisten gecontroleerde marktleider zou marges boven kwaliteit stellen. "Ambev verkoopt maïssap met alcohol," laakt bierliefhebber Jhoni Olinger in zakenblad Exame het scheutige gebruik van goedkope moutvervangers als maïs en rijst.

Toch zijn waterige Ambev-pilsjes als Skol en Brahma behoorlijk duur. Door de mix van lage kosten en hoge prijzen is Ambev het meest winstgevende bedrijf van de Braziliaanse beurs.

Heineken maakte in 2010 zijn entree in de gesloten Braziliaanse markt. Topman Van Boxmeer verklaarde Ambev gelijk de oorlog. Hij zou "niet rusten" totdat Heineken marktleider is. Na de overname van de kleinere concurrent Brasil Kirin vorig jaar werd het marktaandeel (21 procent) verder uitgebreid ten koste van Ambev (nog altijd goed voor 62 procent).

De Nederlandse brouwer doet het vooral goed in het premiumsegment. De groei van het hopachtige huismerk bewijst dat Brazilianen een steviger biertje best kunnen waarderen ondanks hun tropische klimaat. "Het heeft meer smaak en je krijgt er niet zo'n kater van als bij maïsbier", verzekert carnavalsganger Carlos Pereira (35) uit São Paulo.

De premiummarkt blijft echter betrekkelijk klein. Ook de hippe groene flesjes uit Holanda zijn een rib uit het lijf voor gewone Brazilianen. Om Ambev van de troon te stoten, zijn er lokale massamerken nodig. Met de genoemde overname kreeg Heineken het merk Schin erbij, een voordelig maïsbiertje dat populair is in het arme Braziliaanse noordoosten. Hoewel er aan de 'smaak' nog wel wat te sleutelen valt.