zondag, januari 17, 2016

Thuiskomen in de tropen

Uit de Reiskrant van De Telegraaf.
-------------------------------------------------------------------------------------
Het Braziliaanse vissersdorp Cumbuco groeide afgelopen tien jaar uit tot een hotspot voor kitesurfers van over de hele wereld. Maar je blijkt ook prima te kunnen luieren en nietsdoen in het winderige paradijsje dat mede is opgebouwd door Nederlandse pioniers.

Bij aankomst blijkt dat het Windtown Beach Hotel zijn naam volledig waar maakt. De passaat, die hier vlak onder de evenaar constant blaast van juli tot februari, is tot in ons bed te voelen door de slimme gleuven in de kamerdeur. We slapen als een roos op de rustgevende ruis. Wie de tocht echter storend vindt, kan de gleuven sluiten.

"We hebben het hotel zo neergezet dat je geen airco nodig hebt", legt de Nederlandse eigenaresse Suzette Jansen (38) uit. Samen met haar man Ernest Knoors (44), eveneens een fanatiek kitesurfer, ontdekte ze Cumbuco in 2004. "Ik had altijd al de droom om iets op te zetten in een warm land. We hebben eerst het hele Caribische gebied rondgereisd. Maar dit bleek voor ons de perfecte plek."

Windtown Beach Hotel (credit: idem)

Voor de zekerheid vragen we een neutrale kenner, oud-Nederlands kampioen kitesurfen Bas Koole, wat Cumbuco dan wel zo bijzonder maakt. "Het is de beste kitelocatie ter wereld voor deze sport", verzekert de man uit Emmeloord. "Vergeleken met andere kiteplekken als Kaapstad, Isla Coche (Venezuela) en Cabarete (Dominicaanse Republiek) is de wind veel stabieler. Je weet hier 99,99% zeker dat je elke dag kunt kiten."

Ook de oceaantemperatuur rond 27 graden en de witte palmstranden maken surfen langs de Braziliaanse noordoostkust even wat anders dan op het IJsselmeer. De wetsuit kan dus thuis blijven.

Zelf zijn we niet naar Cumbuco gekomen om volleerde kiters te worden. Toch willen we even ruiken aan het echte werk. Na een stevig ontbijt in Windtown regelen we een proeflesje in de ondergelegen kiteshop.

"Denk niet dat je straks al op het water staat", zo tempert de Braziliaanse instructeur Ricardo de verwachtingen alvast. Het beginnersdiploma dat nodig is om zelfstandig de golven op te kunnen, vergt gemiddeld tien uur oefening.

De eerste les blijkt goed voor het leren monteren en oplaten van de vlieger. Dat laatste is nog een verraderlijk klusje bij windkracht zes. Na een uurtje vinden we het wel mooi en ploffen we verderop neer in een zitzak van de hippe loungebar Vila Coqueiros. Terwijl obers af en aan lopen met verse tropische sapjes en kokosnoten, zit je hier bovenop het kleurige kitespektakel op zee.

Kiteles voor beginners

Tegen het einde van de ochtend komt de passaat nog meer op stoom. Het is showtime op het water. De kitesurfers tarten de zwaartekracht met steeds hogere sprongen. Eén waaghals met een hoogtemeter op zijn plank komt trots melden dat hij een hoogte van elf (!) meter heeft gehaald. Minder gelukkig is een Braziliaan die zijn vlucht ziet eindigen met een flinke smak tegen een palmboom.

"Het veilige aan Cumbuco is dat de wind altijd op het land staat", weet Tim Stijntjes, de Nederlandse kiteschoolhouder annex zitzakmaker bij Vila Coqueiros. "Je wordt dus niet richting open zee geblazen. Alleen zijn sommige beginners een beetje overmoedig."

Een betere plek om te oefenen is de Lagune van Cauipe achter het strand. Het gebrek aan golfslag maakt het makkelijker om je eerste trucs te oefenen. En ook hier geldt: wie geen grote surfambities heeft, kan in de naastgelegen bars heerlijk vanuit een luie stoel van uitzicht genieten.

Vila Coqueiros

We rijden met een buggy door naar 0031. Dit boutiquehotel en restaurant serveert kraakverse ceviche en rosbiefkebab bij de lunch. Bovendien kun je er smullen van de verhalen van de gastvrije Nederlandse uitbaters Roel (47) en Janneke (50) Wetters.

Het is natuurlijk het leukst om te horen over hun aanvankelijke teleurstellingen in Brazilië. "Nadat we deze grond in 2006 hadden gekocht, kregen we het aan de stok met lokale autoriteiten. De duinen achter het hotel zouden ons land zijn binnengelopen. Daardoor werd het natuurgebied en kregen we een bouwstop", zo kan Janneke nu lachen om het akkefietje dat afliep met een sisser.

"Ik heb het zakendoen echt onderschat," vervolgt Roel. "Erg vervelend zijn vooral de rechtszaken van je personeel. Die verlies je keer op keer als rijke gringo. Een tuinman die we hadden ontslagen - hij deed weinig en had een paar keer wat gestolen - eiste een absurd bedrag omdat hij aambeien zou hebben gekregen van onze mest. Die zaak kostte drie jaar en we moesten nog met hem schikken ook!"

Showtime op zee (credit: Windtown Beach Hotel)

Inmiddels heeft het stel uit Utrecht zijn draai gevonden. Naast het hotel begonnen ze een koffietent met een sportontbijt voor kitesurfers en het eerste internationale restaurant van Cumbuco. "We zijn dingen gaan doen die we zelf misten. In 2006 was hier bijna niets."

's Avonds blijkt hun restaurant Castanha 0031 de ontmoetingsplek in het centrum. Op het sfeervolle terras onder de cashewnootboom klinkt elke avond livemuziek, vanavond van een schitterende Braziliaanse zangeres. Intussen eten locals en toeristen hun buiken rond aan tartaar, vis, friet en appelmoes.

Kitesurfers zijn zo op hun sport gefocust dat de meesten het niet laat maken. Wie wel door wil na middernacht, kan rond een gezellig pleintje terecht in de levendige bar Laranja Mecânica (Oranje Machine). Ook hier is de voertaal deels Nederlands op het terras. Cumbuco voelt als thuiskomen in de tropen!

Roel en Janneke Wetters

-------------------------------------------------------------------------------------
Reiswijzer

Go Brazil (www.gobrazil.nl) vliegt samen met Cabo Verde Airlines (flytacv.com) op elke vrijdag van Amsterdam naar Fortaleza (Cumbuco). Terugvluchten ook op vrijdag.

TAP, Condor en Air Italia vliegen via respectievelijk Lissabon, Frankfurt en Milaan naar Fortaleza.

Cumbuco ligt op dertig kilometer van het vliegveld van Fortaleza. Een taxi kost 30 euro. Buggy's zijn lokaal te huur voor zestig euro per twee uur (tot drie personen).

-------------------------------------------------------------------------------------
Excursie Fortaleza

Het zou zonde zijn om geen dagtrip te maken naar het dertig kilometer verderop gelegen Fortaleza. De zonnige miljoenenstad heeft meer cultuur te bieden dan Cumbuco. Gids Rolf de Jong neemt je mee naar het oud-Hollandse Fort Schoonenborch (1649) en het culturele centrum Dragão do Mar. Aan het einde van de middag volgt een kijkje op de levendige markt langs het fraaie strand van Iracema.

Rolf is naast gids en kitesurfer ook een bevlogen straatwerker. Als coördinator van de ngo Aloha heeft hij onder meer een schaakclub opgezet voor jonge sloppenbewoners. Wie interesse heeft in de schaduwkanten van Brazilië, neemt hij mee naar een sociaal project in de favela's van Fortaleza. Contact Rolf de Jong: mail@goed-gespeeld.nl, +55-85-986965586
-------------------------------------------------------------------------------------
Uitstapje Guaramiranga

Wie even iets anders wil dan zon, zee en strand vindt op ruim honderd kilometer van Cumbuco een heel ander stukje Brazilië. Guaramiranga is een fris bergstadje (900 meter hoog) waar je mooie wandelingen kunt maken in het omringende natuurgebied vol Atlantisch regenwoud en watervallen.

De lokale horecavoorzieningen krijgen een dikke voldoende en in een oud klooster worden Gregoriaanse liederen ten gehore gebracht. Guaramiranga organiseert ook een populair jazz- en bluesfestival, muziek die je elders nauwelijks hoort in het axé en forró dansende Braziliaanse noordoosten.

maandag, januari 04, 2016

Geen champagne voor Iemanjá

Column die op oudejaarsdag in de krant stond.
-----------------------------------------------------------------------------------
Het is momenteel heerlijk rustig in São Paulo. Je kunt een speld horen vallen in de hooglandstad van twintig miljoen inwoners, want Brazilianen brengen de jaarwisseling liever door aan zee.

Daar zullen ze klokslag middernacht over zeven golfjes springen en wensen doen bij Iemanjá. De Afro-Braziliaanse zeegodin ontvangt daarbij allerlei offers, van bloemen tot bootjes vol parfum, sigaretten en drank.

Op veel champagne hoeft Iemanjá dit jaar niet te rekenen. Steeds meer Brazilianen staat het water aan de lippen door de al anderhalf jaar durende recessie. "Champagne zit er niet in", zegt Maria Nunes, een werkloze kledingverkoopster. "Ik geef cider. Daar houdt ze ook van."

Het was voor Brazilië een jaar om snel te vergeten. Corruptieschandalen, een slepende economische en politieke crisis. Om de frisse start te benadrukken, hult de strandmenigte zich vanavond in smetteloos wit. Ook is het belangrijk om de hele dag geen kip te eten. Kippen scharrelen achteruit en de Brazilianen willen juist vooruit kijken, zo is het idee.

Uit geldgebrek hebben meerdere steden hun vuurwerkshows afgelast. Olympisch Rio maakt zich wél op voor een knallend spektakel. Op de pontons voor het beroemde strand van Copacabana staat 24 ton vuurwerk klaar voor de verwachte twee miljoen bezoekers. Aan het einde van de nacht maken tweeduizend drummers van sambascholen het kabaal compleet.

Sommige cariocas (inwoners van Rio) vinden de festiviteiten ongepast. Een flink deel van de lokale ziekenhuizen was afgelopen weken gesloten door financiële problemen. Zieke Brazilianen mogen creperen maar een knalfuif voor toeristen kan er kennelijk wel af.

Het Olympisch comité lijkt de stemming beter aan te voelen. Uit vrees voor protesten tegen de Spelen werd onlangs het mes in de uitgaven gezet. De openingsceremonie is versoberd, vips worden minder in de watten gelegd en atleten krijgen geen televisie op hun kamer in het Olympisch dorp.

Ballonclubs tarten vliegveiligheid

Stond afgelopen weekend in De Telegraaf.
--------------------------------------------------------------------------------
Het Braziliaanse luchtruim wordt onveilig gemaakt door een uit de hand gelopen volksvermaak, de 'balão'. Piloten zijn de stuurloze gasballonnen meer dan beu en eisen een harde aanpak om rampen te voorkomen.

Op Tweede Kerstdag ging het bijna mis in São Paulo. Op foto's is te zien hoe een passagiersvliegtuig vlak langs een grote sierballon scheert op een landingsroute naar het internationale vliegveld (Guarulhos). Een maand eerder stortte een ballon brandend neer op Guarulhos, op luttele afstand van vliegtuigen met duizenden liters kerosine in de tank.

De incidenten zijn geen uitzondering in het Zuid-Amerikaanse land. De uit Portugal overgewaaide folklore is mateloos populair onder Brazilianen. Piloten en verkeersleiders trekken gemiddeld om de dag aan de bel bij een speciaal ballonmeldpunt van de Braziliaanse luchtmacht. 'Handmatig ontweken', 'doorstart', 'landing afgebroken'; zo laten ze via de site weten hoe een botsing is voorkomen.

Dat lukt echter niet altijd. In 2011 kwam een ballon op drie kilometer boven Rio in aanraking met een net opgestegen TAM-vlucht. Door de impact vielen hoogte- en snelheidsmeters uit. Desondanks wist de piloot het toestel veilig aan de grond te zetten.

"Een vogel kan al een Boeing neerhalen. Kun je nagaan wat de impact is van een veertig meter hoge gasballon die ruim honderd kilo weegt", zo benadrukt de Braziliaanse brandweer het gevaar van de 'vliegende bommen'.

Sinds 1998 geldt het maken, vervoeren en oplaten van de ballonnen als een milieudelict. Aanleiding waren de vele bosbranden en twee grote branden in een raffinaderij in Rio. Maar de weinige daders die tegen de lamp lopen, komen gewoonlijk weg met een milde boete of taakstraf.

Basta, roept de landelijke vliegersvakbond (SNA). De piloten pleiten via het Braziliaanse parlement voor zwaardere straffen. Ze willen een nieuwe ballonwet die naast de milieurisico's ook de grote gevaren voor het vliegverkeer meeweegt.

Intussen wassen ballonbouwers hun handen in onschuld. "We maken kunst", laat een ballonclub uit een voorstad van São Paulo weten aan deze krant. "Het is slechts een manier om ons te uiten en vermaken", aldus de woordvoerder die anoniem blijft uit vrees voor de politie. "Agenten willen een einde maken aan deze zogenaamde misdaad."

Sommige clubs zijn sinds het verbod van 1998 overgestapt op zogeheten 'ecologische' ballonnen. Deze creaties worden op de grond vol geblazen met hete lucht en gaan zonder vuur de lucht in.

De donkere bovenkant van de ballon zorgt voor betere opname van zonlicht om de vlucht te verlengen. De 'ecoballonnen' zijn intussen toegestaan in veertien Braziliaanse steden, waaronder Rio en São Paulo.

De vliegersvakbond betreurt het onderscheid. "Ze (de legale ballonnen, red) kunnen branden veroorzaken als ze op elektriciteitskabels vallen. En botsingen met vliegtuigen," aldus voorzitter Adriano Castanho van de SNA.

Voor de politie, die in sommige steden kliklijnen heeft geopend tegen clandestiene ballonbendes, is het bovendien lastig om de 'goede' en 'foute' ballonnen uit elkaar te halen.