woensdag, augustus 27, 2008

Indianen vs niet-indianen

Uit de krant van vandaag en net begonnen in de rechtszaal.
------------------------------------------------------------------------------------

Braziliaanse indianen houden vandaag hun hart vast. Het Hooggerechtshof doet uitspraak in een landconflict dat bepalend is voor de toekomst van hun reservaten.

Inzet is het reservaat Raposa Serra do Sol bij de grens met Venezuela en Guyana, waar 19.000 indianen leven op een schitterende lap natuur van 1,7 miljoen hectare. Sinds 2005 is het gebied afgebakend, ofwel, in principe verboden voor niet-indianen.

Maar een handvol grote rijstboeren in een hoek van het reservaat blijft stug zitten en laat zich niet uitkopen door de overheid. Toen de politie hen in april kwam uitzetten, ontstond een veldslag en legde het hof de ontruiming stil.

Belangrijk als de grootgrondbezitters zijn voor de economie van de arme deelstaat Roraima, die voor bijna de helft uit reservaat bestaat, wordt hun verzet in eigen regio gesteund. Ook door sommige indianen die werken op hun plantages. Bovendien betoogt het Braziliaanse leger dat het riskant is om het van goud en diamanten bulkende grensgebied exclusief aan de indianen over te laten.

De voorzitter van het hof, Gilmar Mendes, liet al doorschemeren dat hij ruimte in de wet ziet voor een ‘eilandmodel’ dat delen van Raposa Serra do Sol toegankelijk houdt voor niet-indianen. In dat geval dreigt ook de status van andere reservaten te worden uitgehold.

“Daarmee zou het hof de grondwet verscheuren”, aldus Dionito José de Sousa van de Indianenraad van Roraima. Terwijl de Macuxi-indiaan invasies van de blanke landerijen niet uitsluit, zweren enkele boeren “zelfs dood” niet te zullen vertrekken. Uit vrees voor rellen zijn driehonderd politieagenten neergestreken in het reservaat.

De Braziliaanse regering is tegen versnippering van het reservaat. Maar om het bezorgde leger tegemoet te komen, staat president Lula sinds kort wel permanente militaire bases toe in indianengebieden bij de grens. Hetgeen volgens indianenclubs ook tegen de grondwet indruist.

donderdag, augustus 21, 2008

Gehaaide pinguïns

Column uit de krant van vandaag.
----------------------------------------------------------------------------------
Net als haar voorbeeld ‘Evita’ Perón mag de Argentijnse president Cristina Kirchner graag vanaf een balkon uitvaren tegen de welgestelden. Zo oreerde de ‘rode koningin’ onlangs dat “het hart van de rijken bevriest door hebzucht”, geïrriteerd als ze was over boerenprotesten tegen een gepeperde exportbelasting die uiteindelijk sneuvelde.

Bij de Dwaze Moeders en de peronistische vakbonden gaat zo’n leus er in als koek, maar ergens klopt er iets niet. ‘De’ rijken? Ahum, het vermogen van Cristina en haar man en voorganger Néstor Kirchner is op het presidentiële pluche vermenigvuldigd tot maar liefst 5,5 miljoen euro.

De gehaaide ‘pinguïns’ uit het ijzige Patagonië zeggen zo goed te boeren door enkele geslaagde risico-investeringen en het rendement op de 41 stuks onroerend goed die ze samen bezitten.

Bovendien blijken ze over een slimme boekhouder te beschikken. Over de miljoenen peso’s die ze vorig jaar opstreken met huisjes melken, is nog geen half procent belasting betaald, zo vogelde dagblad La Nación uit.

Cristina gaat sinds kort fiscaal gunstig door het leven als ‘kleine belastingplichtige.’ Maximaal toegestane bedrijfsruimte: 20 vierkante meter. We moeten dus maar aannemen dat ze op haar paleis geen tijd steekt in dat bijbeunen op de woningmarkt.

Kortom, het koppel dat vindt dat peso’s van de rijken naar de armen moeten rollen, spaart daarbij liever de eigen portemonnee. Zo blijft er voor de vrouw des huizes wat over voor een gouden Rolex aan de pols en een damestas van het merk Hermes die volgens kenners 30.000 dollar doet. “Het zijn wolven vermomd als Robin Hood,” zo reageerde een lezer die zich belazerd voelde.

De financiële wandel van de pinguïns doet ook bij argwanende aanklagers de wenkbrauwen fronzen en er loopt een aanklacht bij justitie.

Nee, neem dan Cristina’s collega in Bolivia, Evo Morales. Links tot op het bot als de indiaan is, veegt ook hij veelvuldig de vloer aan met de hebzuchtige ‘oligarchie’ in zijn land. Een vaag begrip, maar op de één of andere manier klinkt het geloofwaardiger uit de mond van iemand die zijn eigen salaris heeft gehalveerd en rustig een week in dezelfde streepjestrui rondloopt.

maandag, augustus 11, 2008

Column Bob en de Bope

Uit Wakker Nederland.
------------------------------------------------------------------------------------
Onlangs op eigen houtje ’s avonds een sloppenwijk in mijn buurt binnengelopen. Zelfmoordneigingen? Nee hoor. Als buitenstaander kun je ongestoord over een steil weggetje naar de top van de heuvel slingeren.

De ‘favela’ Tavares Bastos is namelijk één van de weinige waarin de onderwereld het niet voor het zeggen heeft. Dat is te danken aan het elitekorps van de politie van Rio, de Bope, bekend van de Braziliaanse film ‘Tropa de Elite’ die al een tijdje in de Nederlandse bioscopen draait.

Sinds de Bope een basis heeft op de heuvel, is deze veranderd in een klein Hollywood. Amerikaanse sterren als Snoop Dogg en Edward ‘De Hulk’ Norton komen er opnamen maken in een stoer en toch veilig decor.

In het doolhof van steegjes vinden de filmploegen onderdak in een heuse Bed & Breakfast, met een adembenemend uitzicht over de stad. De Britse eigenaar Bob geeft daar ook jazzfeesten die veel hip volk omhoog lokken.

Helaas blijft Tavares Bastos de uitzondering die de regel bevestigt. De politie doet wel veel invallen in de sloppen om wapens en drugs in beslag te nemen, want Rio’s gouverneur Cabral heeft de oorlog verklaard aan de bendes (in de eerste vijf maanden van dit jaar schoot de politie 649 (!) mensen dood). Maar aan het structureel bezetten van favela’s wagen de autoriteiten zich niet.

Zo kan het dat de aanstaande lokale verkiezingen weer vertekend worden door veel zogeheten ‘halsbandstemmen’. Sloppenbewoners staan ‘aangelijnd’ in het stemhokje, met in het achterhoofd een dringend stemadvies van de crimineel die de wijk runt.

Om aan te geven hoeveel randfiguren mede hierdoor politiek carrière kunnen maken: van de huidige zeventig volksvertegenwoordigers van Rio hebben 33 het aan de stok hebben met justitie. Toen een lid van de liberale partij onlangs thuis gearresteerd werd, onthaalde hij de politie op een kogelregen. Dat zie je Eric van der Burg van de Amsterdamse VVD-fractie toch niet doen.

“Rio lijkt het Chicago van de jaren twintig wel”, verzuchtte mijn vaste tafelgenoot in de leeszaal in mijn wijk onlangs boven zijn krant. Maar Bob en de Bope zorgen in elk geval voor een leuk lichtpuntje in de heuvels.

zondag, augustus 10, 2008

Beide Bolivia's weer naar de stembus

Uit De Telegraaf van vandaag. ----------------------------------------------------------------------------------
“Als ze me wegstemmen, dan keer ik terug naar mijn coca-akker.” Na een ouderwets roerige aanloop stemt het diep verdeelde Bolivia vandaag over het aanblijven van president Evo Morales en acht gouverneurs, onder wie zijn grootste politieke vijanden.

Volgens peilingen zal de eerste indiaanse leider van het Zuid-Amerikaanse land het ‘recall’ referendum overleven. Ook de meeste gouverneurs van de oppositie, van wie er drie in hongerstaking zijn, lijken het vege lijf te redden.

Wegblokkades, stakingen, demonstraties; zelfs de beweging van Boliviaanse gehandicapten raakte deze week slaags met de politie. Woedende rolstoelers protesteerden voor een jaarlijkse toelage van zo’n driehonderd euro en moesten dat met een lading traangas bekopen. Eén gehandicapte overleed later.

Politiek wordt in Bolivia voor een belangrijk deel op straat uitgevochten, al doet de zoveelste gang naar het stemhokje vandaag wellicht anders vermoeden. Naar het voorbeeld van zijn bondgenoot Hugo Chávez probeert Evo Morales via referenda zijn socialistische 'revolutie' te versnellen.

Pure democratie, maar wel met een prijs. Door de bevolking telkens ‘ja’ of ‘nee’ te laten stemmen, raakt deze steeds verder verdeeld. De kloof tussen het arme, indiaanse hoogland en het (gas)rijke, meer blanke laagland lijkt onoverbrugbaar geworden na 2,5 jaar Morales aan het roer.

De oud-cocaboer kon deze week in een groot deel van zijn land niet eens campagne voeren, omdat tegenstanders vliegvelden omsingelden. “We staan op de drempel van een coup”, klaagde de regering in La Paz.

Ook over de spelregels voor het referendum is tot op de valreep gesteggeld. Uitkomst: waar Morales pas uit het zadel wordt gewipt als een onwaarschijnlijke 53,7 procent van de kiezers dat wenst, zijn acht gouverneurs de klos als meer dan de helft van de eigen provinciebevolking voor vertrek stemt.

Als het stof morgen is opgetrokken, kan meteen de volgende boksronde beginnen. De grote twistappel in Bolivia is de nieuwe grondwet die nog wacht op goedkeuring van de bevolking.

De tekst werd eind vorig jaar in de hooglandstad Oruro in noodtempo afgehamerd door Morales’ partijgenoten van de Beweging naar het Socialisme, in afwezigheid van de dwarsliggende oppositie. De grondwet moet de indianen meer rechten en land geven en meer olie- en gasgelden naar La Paz laten vloeien, wat in het laagland op weinig enthousiasme kan rekenen.

Ook druist de antikapitalistische toon van de tekst volledig in tegen de realiteit van een liberale provincie als Santa Cruz. Dat besloot zich dan ook, net als drie andere provincies, op eigen houtje meer autonomie toe te kennen, via een illegaal referendum.

“Er is maar één uitweg uit de impasse en dat is om de tafel gaan over een andere grondwettekst”, zegt Bolivia-kenner Guillermo Cuppers vanuit Cochabamba. Hij ziet daarvoor echter geen animo bij Morales. “Hij regeert als een vakbondsman en niet als een staatsman die boven de partijen staat.”

Morales kan de grondwet moeilijk terugtrekken, want een deel van zijn achterban vindt hem nu al veel te soft. “Het gaat er nu slechts om wie de schuld krijgt voor het mislukken van het project”, stelt Cuppers.

Terwijl de Boliviaanse economie door de hoge grondstofprijzen stevig in de lift zit, lijkt de politieke situatie dus uitzichtloos. Maar analisten verwachten niet dat het land uiteen valt.

Al was het maar omdat het “ondenkbaar is dat Argentinië en Brazilië gas zouden kopen van de Onafhankelijke Republiek van Santa Cruz”, aldus Jim Shultz van het Democracy Center.
-----------------------------------------------------------------------------------
Update:

Ruim 60 procent van de Bolivianen heeft zondag gestemd voor het aanblijven van president Evo Morales. Ook de meeste gouverneurs van de oppositie komen volgens de eerste tellingen steviger in het zadel te zitten.

De uitslag onderstreept de patstelling tussen het indiaanse hoogland en het meer blanke laagland van Bolivia. Waar Morales in de Andesstad La Paz op ruim 80 procent goedkeuring kon rekenen, was dat in de oostelijke gasstad Santa Cruz slechts 36 procent.

De regering kondigde meteen een nieuw referendum aan. Begin volgend jaar wordt de omstreden nieuwe socialistische grondwet aan de bevolking voorgelegd. De oppositie dreigt deze te saboteren.